Amarira, ihungabana, kwicwa urubozo no kubaho nk’abacakara ni bimwe mu byaranze ubuzima bw’Abanyarwanda 1,156 bari baragizwe imfungwa n’umutwe w’iterabwoba wa FDLR mu mashyamba ya Congo. Nyuma y’imyaka myinshi bari mu buzima bwo ku ngoyi, bagarutse mu Rwababyaye, barakira kandi baratekanye.
Abo Banyarwanda, baje mu byiciro bibiri binyuze mu bufatanye bwa Leta y’u Rwanda n’Ishami ry’Umuryango w’Abibumbye ryita ku Mpunzi (UNHCR), basangiza amahanga inkuru z’akababaro n’agahinda batewe n’ubugome ndengakamere bwa FDLR, umutwe umaze imyaka myinshi ukoresha iterabwoba, ubwicanyi n’iyicarubozo nk’intwaro yo kwiharira ubutegetsi mu burasirazuba bwa DRC.
“Baratwifashishaga nk’Ingabo zibakingira, nk’inyamaswa zitagira agaciro”
Valentine Uwamariya, umwe mu bagore batahutse, yibuka akaga yahuye nako n’abo barikumwe.
“Barazaga nijoro bagatwara abantu nk’amatungo. Abenshi ntibagarukaga. Nibuka umugabo witwa Dukundane bafashe kumanywa y’ihangu bamujyana, nyuma tuza kumenya ko bamwishe urubozo. Twari mu buzima bwo kwicwa buhoro buhoro.”
Yaje gutahuka n’abana be batandatu, avuga ko ibyo yabonye ari nk’umuzimu. “Kubaho munsi ya FDLR ni ukuba mu kuzimu. Umuntu yakubitwaga, yafatwaga ku ngufu, yicwaga nta mpamvu, byose bakabigira nk’ibisanzwe.”
Marcel Nibishaka we yajyanywe akiri umwana, n’ubu agifite ibikomere ku mubiri no ku mutima.
“FDLR twari tuyibereye imfungwa. Bakoreshaga abana mu mirwano, abandi bakabahatira gutwara ibikoresho by’intambara. Abasore barashimutwaga, abagore bagafatwa ku ngufu imbere y’abana babo. Nta we wicwaga urupfu ruhita, barakubaga, bakakurebera ushira.”
Japhet Mushimimana, wari usanzwe ari umworozi, avuga ko no kwibeshya kugaburira abana bawe byari icyaha:
“Nubwo twari turi muri Congo, ntitwigeze tubaho nk’abantu. Twororaga inka, FDLR ikazaza ikazitwara, igasiga itumazeho ibyo kurya. Twayobotse imisozi, tugira ngo tubone umutekano, ariko aho hose bari bahari. Ni nk’aho isi yose bari bayihinduye gereza.”
Yongeraho ko nta cyizere cy’ubuzima bari bagifite:
“Twari twarahindutse abacakara. Kwigaragaza ko uri Umunyarwanda byonyine byari icyaha gihanwa n’urupfu. Ubu ndishimira kuba mu gihugu kigendera ku mategeko, aho umuturage yubahwa kandi agahabwa agaciro.”
Théogène Inyitaho avuga ko mbere y’uko ataha, bari barabashye ko u Rwanda ari nk’ikuzimu:
“Baratubwiraga ngo nidutaha tuzicwa, ko Leta y’u Rwanda irimo abantu batwanga. Ariko twari twayobye. Uko twakiriwe, uburyo twahawe ibiribwa, ubuvuzi, n’ubwubahane, byose biradukinguriye amaso. Twari twarapfushije ubumuntu.”
Minisitiri w’Ibikorwa by’Ubutabazi, Maj Gen (Rtd) Albert Murasira, yavuze ko nta mpamvu n’imwe yatuma abari barazimiye batagaruka.
“Ntimukagire ubwoba. U Rwanda si igihugu cy’inkiko z’ihorera. Ni igihugu cy’ubumuntu, ubudaheranwa, n’ubwiyunge. Tuzabafasha kwiyubaka no gusubira mu buzima busanzwe.”
Kugeza ubu, abandi barenga 2,500 bagaragaje ko bifuza gutaha ku bushake. U Rwanda, ku bufatanye na UNHCR, ruri gutegura uko nabo batahuka amahoro.
Iyi nkuru ni isomo ku isi yose: uko umunyagitugu ashobora guhindura abantu igikoresho cy’urupfu, ariko kandi n’uko igihugu gitekanye gishobora kongera kubaka ubumuntu, icyizere n’ubuzima.