• Ahabanza
  • Abo Turibo
  • Twandikire

RUSHYASHYA

Kandaho
  • Home
  • AMAKURU
    • Mu Rwanda
    • Mu Mahanga
  • POLITIKI
  • ITOHOZA
  • UBUKUNGU
  • IKORANABUHANGA
  • IMIKINO
  • SHOWBIZ
  • HIRYA NO HINO
  • MULTIMEDIA
    • Videwo
Inkuru zigezweho
  • Col Ruhinda yaba yazize ubwumvikane buke mu kugabana amafaranga bahawe na Tshisekedi ngo barwanye M23   |   04 Dec 2023

  • Abasirikari ba Kenya bari baragiye mu butumwa bw’Umuryango w’Afrika y’Uburasirazuba muri Kongo, batangiye kuva muri icyo gihugu   |   03 Dec 2023

  • Rayon Sports yongereye amasezerano y’umwaka umwe y’ubufatanye na Canal+   |   01 Dec 2023

  • Namibia yatsembye, ngo nta musirikari wayo uzajya gusiga agatwe muri Kongo   |   30 Nov 2023

  • Cassa Mbungo André yatandukanye n’ikipe ya AS Kigali yari abereye umutoza mukuru   |   30 Nov 2023

  • Lt Gen (rtd) Charles Kayonga yagizwe Ambasaderi w’u Rwanda muri Turikiya, Marie Grace Nishimwe agirwa Umuyobozi Mukuru w’Ikigo cy’Igihugu gishinzwe Ubutaka.   |   30 Nov 2023

 
You are at :Home»Amakuru»Imyaka 50 irashize Habyarimana afashe ubutegetsi, Ivangura ryaburanze

Imyaka 50 irashize Habyarimana afashe ubutegetsi, Ivangura ryaburanze

Editorial 30 Aug 2023 Amakuru, INKURU NYAMUKURU, Mu Rwanda, POLITIKI

Imyaka 50 irashize Habyarimana afashe ubutegetsi, uburyo ingoma ye yaranzwe n’ivangura ryatugejeje kuri Jenoside yakorewe Abatutsi

Ubwo hari tariki ya 5 Nyakanga 1973 Major General Juvenal Habyarimana akaba n’umugaba mukuru w’ingabo yakuraga ku butegetsi uwari Perezida Geregori Kayibanda. Nubwo Habyarimana wari umuhutu wo mu majyaruguru yakuragaho Kayibanda umuhutu wo mu majyepfo, Abatutsi nibo bahuye n’uruva gusenya kuko barishwe baratotezwa abanyeshuri birukanwa mu mashuri. Iyi Coup d’Etat yagizwe urwitwazo na Habyarimana kwikiza Abatutsi n’Abanyapolitiki yitaga b’I Gitarama.

Coup d’Etat Habyarimana yayiteguye kera kuko yategetse inzego z’iperereza gukora ibikorwa byose bitesha umutwe Kayibanda maze mu mwaka wa 1972 ubwo Kayibanda yizihizaga imyaka icumi amaze ku butegetsi n’imyaka icumi u Rwanda rwari rubonye ubwigenge, yateguye ibirori byo kuzenguruka igihugu cyose ariko bakamusereza ko ari gusezera ntamenye icyo bamubwira.

Tariki ya 1 Nyakanga 1973 ubwo hizihizwaga ubwigenge, Kayibanda yafashe ijambo maze abari kubuhanga bw’ibyuma batumye na Habyarimana bakazajya babizimya bakabyatsa ari kuvuga ijambo; rimwe aziko mikoro yavuyeho Kayibanda yavuzengo wasanga ari za mbwa z’abakiga zabikoze. Nkuko umusaza ukiriho wakoreraga ibiro by’iperereza Alphonse Hakizimana yabitangaje, yagiye kubwira Kayibanda uwo munsi ko atagishoboye kuyobora igihugu yabitumwe n’abamuyoboraga.

Habyarimana yateguye Coup d’Etat ateza akavuyo kugirango agaragare nkaho aje gukemura ibibazo. Nubwo Habyarimana na Kayibanda muri icyo gihe batumvikanaga, ariko bari bahuriye ku mugambi umwe wo kwanga Abatutsi. Muri Gashyantare 1972, Kayibanda yirukanye abatutsi mu kazi no mu mashuri; umwe mu birukanwe ubu akaba ari umwanditsi w’ibitabo Josias Semujanga yanditse ko yibonye ku rutonde rwabagomba kuva ku ishuri bitarenze amasaha abiri yavuzeko yagiye kubaza umuzungu wari ukuriye ishuri ryabo icyo bazize amusubiza ko ari itegeko rya Kayibanda ryo kwirukana Abatutsi.

Igihe cyo gukora Coup D’Etat Habyarimana yagiye ku Gisenyi tariki 4 Nyakanga 1973 avuga ko agiye gutegura ubukwe bwa murumuna we. Mu myaka itatu ishize, Radiyo ijwi ry’Amerika rikorwaho nabakoraga mu binyamakuru byo mu Rwanda mbere ya Jenoside yakorewe Abatutsi yateguye ibiganiro bicukumbuye birenga 15 kimwe kimara isaha, bavugana n’abafashije Habyarimana gukora Coup d’Etat harimo Gen Leonidas Rusatira, Col Biseruka n’abandi ndetse n’imiryango y’abanyapolitiki bishwe urubozo nyuma ya Coup d’Etat.

Mu Kwezi kwa Gashyantare 1973, hatangiye ubwicanyi ku Batutsi mu gikorwa cyiswe IYIRUKANA cyategetswe na Leta bitegetswe na Kayibanda. Ubutegetsi bwakoresheje agatsiko k’abanyeshuri kiswe COMITE DU SALUT PUBLIC (Komite y’ubucunguzi bw’igihugu) kashyizweho muri buri kigo cy’ishuri ariko kagahabwa amabwiriza ku rwego rw’igihugu na PARMEHUTU.

Mu ijoro ryo ku itariki ya 15-16 Gashyantare muri 1973, Kaminuza y’i Butare nibwo yatangiye kumenesha Abatutsi. Icyo gihe iyo kaminuza yari iyobowe na Sylvestre NSANZIMANA ukomoka mu yahoze ari Komini Karama ku Gikongor o(Nyamagabe), akaba mukuru wa Perefe NKERAMUGABA wamaze Abatutsi mu Bufundu no mu Bunyambiriri muri 1963.

Abashakashatsi bemeza ko KAYIBANDA ubwe yajyanaga iwe mu rugo I Kavumu (Gitarama) abanyeshuri bahagarariye bagenzi babo muri Comite du Salut Public bagakora isuzuma ry’imigendekere y’iyirukanwa ryAbatutsi Yabakiraga ari kumwe na bamwe mu byegera bye bari bakomeye muri PARMEHUTU barimo Athanase MBARUBUKEYE wari umunyamabanga nshingwabikorwa wa MDR- PARMEHUTUS

Icyo gikorwa cya COMITE DU SALUT PUBLIC cyaranzwe no kumanika amazina y’Abatutsi mu bigo by’amashuri yisumbuye no muri kaminuza nkuru no mu ishuri rikuru nderabarezi (IPN) 1 Butare basaba abo banyeshuri kwibwiriza barataha, bakareka amashuri, akaba ay Abahutu gusa. Mu mashuri amwe n’amwe nko mu Byimana, hari n’abanyeshuri bake birukanywe kubera gushidikanya ku bwoko bwabo, ariko iyo bageraga iwabo bakazana ikimenyetso ko atari Abatutsi basubizwaga mu masomo nta zindi mpaka zihabaye.

Si muri Kaminuza y’u Rwanda Abatutsi birukanwe kuko no mu mashuri yisumbuye barirukanwe cyane cyane Mu sihuri ry’Abadiventisiti rya Gitwe, Ishuri ryitiriwe Mutagatifu Yozefu/Kabgayi, Ishuri ry’abakobwa rya Karubanda, ETO Kicukiro Urwunge rw’amashuri rwa Butare, Urwunge rw’amashuri rwa Zaza n’ahandi.

Mu mashuri y’I Nyanza abanyeshuri nka Leon Mugesera na Pierre Celestin Rwagafilita bayoboye abanda banyeshuri batera mu ishuri ry’abakobwa ryo ku Mubuga ku Kibuye.

Nyuma yo gufata ubutegetsi, Habyarimana yageneye abari intagondwa z’abanyeshuri zirukanye bagenzi babo imyanya ikomeye cyane nka Leon Mugesera, Pierre Celestin Rwagafirita, Juvenal Uwilingiyimana, Ferdinand Nahimana, Joseph Nzirorera n’abandi benshi.

Habyarimana kandi yishe abanyapolitiki b’abahutu bakomoka I Gitarama nyuma yo kubafungira muri Gereza ya Ruhengeli na Gisenyi. Nta numwe wigeze ubazwa ubwo bwicanyi bw’abatutsi n’abanyapolitiki usibye ko babitwerereye Col Theoneste Lizinde nyuma yo gufatwa akekwaho gutera Coup d’Etat. Lizinde yireguye avuga ko byabazwa Habyarimana na muramu we Zigiranyirazo, Col Serubuga, Maj Stanislas Kinyoni ndetse n’ubuyobozi bwa Gereza ya Ruhengeri na Gisenyi. Zigiranyirazo yashyizeho umuganga witwa Dr Cyprien Hakizimana ngo akore impapuro mpimbano zemeza urupfu rwabo banya politiki.

Habyarimana wari usimbuye Kayibanda nawe yakomeje mu murongo wa PARMEHUTU mu kwanga Abatutsi. Yashyizeho iringaniza yemeza ko abatutsi batagomba kurenga 8% mu nzego za Leta. Ibi byashimangiwe n’indangamuntu igaragaza ubwoko. Mu gutegura Jenoside, Habyarimana yatuje abahutu bo mu majyarugu ndetse n’impunzi z’Abarundi mu turere dutandukanye nka Bugesera, Mayanga Rukumberi, Bicumbi, Ntongwe n’ahandi.

Ntaho MRND ya Habyarimana yashyizweho muri 1985 itandukaniye na MDR PARMEHUTU , ni uko umwe yari umuhutu wo mu majyaruguru undi akaba umuhutu wo mu majyepfo bahuriye bombi guhiga Abatutsi. Bose bananiwe guhuza abanyarwanda ahubwo himakazwa uturere tw’amavukiro.

2023-08-30
Editorial

IZINDI NKURU

U Rwanda rwatanze impapuro 900 zisaba guta muri yombi abakekwaho Jenoside bakidegembywa

U Rwanda rwatanze impapuro 900 zisaba guta muri yombi abakekwaho Jenoside bakidegembywa

Editorial 18 Dec 2018
Uganda: Inteko yemeje ingingo yemerera Museveni kongera kwitoza

Uganda: Inteko yemeje ingingo yemerera Museveni kongera kwitoza

Editorial 21 Dec 2017
Mudhatiru arasaba kudahekeshwa abo atabyaye” avuga abo bareganwa bo muri FDLR.

Mudhatiru arasaba kudahekeshwa abo atabyaye” avuga abo bareganwa bo muri FDLR.

Editorial 15 Oct 2019
U Rwanda na UCI batangije ibikorwa byo kwakira Shampiona y’isi y’amagare izabera i Kigali

U Rwanda na UCI batangije ibikorwa byo kwakira Shampiona y’isi y’amagare izabera i Kigali

Editorial 21 Sep 2023

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

INKURU ZAKUNZWE CYANE

GANZA TV: Abakunzi ba Filime Mpuzamahanga bashyizwe igorora kuri Startimes

GANZA TV: Abakunzi ba Filime Mpuzamahanga bashyizwe igorora kuri Startimes

08 Nov 2023
Ni iki cyatuma Ahubwo Perezida w’Abanyarwanda atiyamamaza 2024?

Ni iki cyatuma Ahubwo Perezida w’Abanyarwanda atiyamamaza 2024?

20 Sep 2023
Abapolisi 288 basoje imyitozo y’ibikorwa by’ibanze byihariye

Abapolisi 288 basoje imyitozo y’ibikorwa by’ibanze byihariye

15 Sep 2023
Abashinwa Bahize kurandura burundu Ubushomeri mu Rwanda

Abashinwa Bahize kurandura burundu Ubushomeri mu Rwanda

10 Sep 2023
Perezida Kagame yitabiriye Inama yiga ku mihindagurikire y’ibihe muri Afurika irimo kubera muri Kenya

Perezida Kagame yitabiriye Inama yiga ku mihindagurikire y’ibihe muri Afurika irimo kubera muri Kenya

05 Sep 2023

AKA RUSHYASHYA

KWAMAMAZA

HIRYA NO HINO

Ibiganiro Leta ya Kongo-Kinshasa nikomeza kubigarama izota umuriro wa M 23 kandi uduce twa Kivu twihaze k’umutekano

Ibiganiro Leta ya Kongo-Kinshasa nikomeza kubigarama izota umuriro wa M 23 kandi uduce twa Kivu twihaze k’umutekano

20 Nov 2023
SADC byashoboka ko yahuza Intego na FARDC Yahisemo Kwifatanya n’Abajenosideri ba FDLR, M23 mu Mambo za Goma biraherera hehe?

SADC byashoboka ko yahuza Intego na FARDC Yahisemo Kwifatanya n’Abajenosideri ba FDLR, M23 mu Mambo za Goma biraherera hehe?

06 Nov 2023
Human Rights Watch ikomeje kwifashisha nkana abatangabuhamya b’ibicupuri mu guharabika u Rwanda

Human Rights Watch ikomeje kwifashisha nkana abatangabuhamya b’ibicupuri mu guharabika u Rwanda

10 Oct 2023
Ruharwa Maj Pierre Claver Karangwa yongeye gutabwa muri yombi n’inzego z’ubutabera mu Buholandi

Ruharwa Maj Pierre Claver Karangwa yongeye gutabwa muri yombi n’inzego z’ubutabera mu Buholandi

04 Oct 2023
Kurya igi rimwe ku munsi ni umuti ukomeye ku buzima bwa muntu

Kurya igi rimwe ku munsi ni umuti ukomeye ku buzima bwa muntu

24 Sep 2023
JAMBO ASBL yimanike: Dore Perezida Kagame yavuze ko nta mugambi wo kohereza undi Ambasaderi mu Bubiligi nyuma yo kwanga kwakira Vincent Karega

JAMBO ASBL yimanike: Dore Perezida Kagame yavuze ko nta mugambi wo kohereza undi Ambasaderi mu Bubiligi nyuma yo kwanga kwakira Vincent Karega

20 Sep 2023
Ubwiza bwa Pariki y’Igihugu ya Nyungwe yashyizwe mu murage w’Isi wa UNESCO

Ubwiza bwa Pariki y’Igihugu ya Nyungwe yashyizwe mu murage w’Isi wa UNESCO

20 Sep 2023

KWAMAMAZA

KWAMAMAZA

Kandaho

KWAMAMAZA

KWAMAMAZA

Rushyashya
Rushyashya ni Ikinyamakuru cya Sosiyete Ebenezer Media Group ltd, cyatangiye gukora mu mwaka w'2000. Kugeza ubu dukorera ku imigabane yose y'isi.

CONTACTS


P.O Box: 4305 Kigali-Rwanda
Call: +250 788 429 205
Whatsapp:+250 781 632 040
Emails: info@rushyashya.net , rushyashyanewsofficial@gmail.com

- Abo Turibo
- Twandikire
- Kwamamaza

Iyandikishe ujye ubona Amakuru

DUKURIKIRE

© Copyright 2019, All Rights Reserved
Rushyashya - Amakuru